Traumatische schok

Wanneer het seksueel misbruik uit je jeugd  is verdrongen, komt het soms plotseling, naar aanleiding van een trigger, te voorschijn. Het veroorzaakt een ware aardbeving in je leven. Je eerste reactie is ‘Dit kan toch niet waar zijn?’ Je bent geschokt over wat je ineens aan beelden in je hoofd hebt. ‘Ik verzin dit toch niet?’ Alles schudt op zijn grondvesten.

De schok

Als kind krijg je een diepe schok. Het moment dat je voor het eerst misbruikt wordt maakt diepe indruk. Je lichamelijke integriteit wordt geschonden, soms nog voordat je een eigen identiteit hebt kunnen ontwikkelen. Je grip op de wereld is nog heel onvast, je moet alles nog leren. De schok van pijn, verraad en grensoverschrijding is groot. Zo groot dat het kind niet anders kan dan het gebeurde ver wegstoppen.

Schok dat je niet gehoord wordt

Wanneer je jouw verhaal gaat vertellen, meestal aan iemand die je na staat, komt de volgende schok. Niet altijd, maar vaak genoeg om je zorgen over te maken, is de reactie van de ander bepaald niet helpend. ‘Heb je het niet verzonnen?’ ‘Dat zou hij nooit doen.’ of ‘Dat kan toch niet?’ zijn echo’s van jouw eigen gedachten, die je juist hebt moeten overwinnen om met je verhaal naar buiten te komen.

Traumatische schok

Mensen met een seksueel misbruik verleden ervaren het ‘de mond gesnoerd worden’, de waarheid niet mogen zeggen, als ‘de tweede verkrachting’. Dat klinkt dramatisch en dat is het ook. Het vraagt veel van een slachtoffer om met zijn of haar verhaal naar buiten te komen en de angst om niet geloofd worden is daar een deel van de oorzaak van. Onbegrip en ongeloof zijn niet helpende reacties.

Heb je daar nou nog last van?

Mensen willen graag dat het voorbij is. Liever nog dat het nooit gebeurd is, maar als ze er niet omheen kunnen dat het is gebeurd, willen zij het liefst dat je er geen probleem van maakt. Dat het resoluut verbannen wordt naar het verleden, net nu jij er in het hier en nu last van hebt. Ook in de hulpverlening zien we die neiging, om het zo snel mogelijk weer toe te dekken. Maar het ontdekken en helen van zoveel leed is geen gemakkelijke weg en vraagt meer van ’toverstokjestherapie’.

Erkenning doet wonderen

Het leed dat seksueel misbruik heet kan niet helen zonder erkenning. Het komt voor, maar het is een zeldzaamheid dat de pleger erkenning biedt. Bij de pleger kan de angst voor juridische consequenties meespelen, maar vaker heeft de pleger zijn hart verhard. Gelukkig ben je voor die erkenning niet afhankelijk van de pleger. Je kunt jezelf die erkenning bieden, eventueel geholpen door een ter zake kundig therapeut.

Diepe schok en rouw

Hoe kun je verder leven nadat je zulke schokkende gebeurtenissen in je herinnering hebt gevonden? De gevolgen van seksueel misbruik zijn niet misselijk en als je al een half leven hebt geleefd met deze gevolgen is er veel schade aangebracht. Rouw is dan ook een onderdeel van het helen van seksueel misbruik. Rouw om alles wat er, als gevolg van het seksueel misbruik, is misgegaan in je leven.

Verder met je leven

De periode van heling is vaak zwaar en vraagt doorzettingsvermogen en goede dosering. Maar ze is niet eindeloos. Helen kan, je kunt een volwaardig leven met alles wat daarbij hoort. Een vreugdevol bestaan, niet ‘happily ever after’ maar met ups en downs, hoogtepunten en dieptepunten, maar nooit meer zo diep als de eerste aardschokken. Je raakt er niet meer door ontregeld. Je ervaart meer balans, je kunt je leven weer opbouwen, maar nu zonder onderliggend trauma.

Het mag er zijn, medicijn tegen ontkenning

Alle slachtoffers van seksueel misbruik krijgen er mee te maken: Ontkenning. Je eigen reactie is vaak al ‘dit kan niet waar zijn’, zeker als herinneringen plotseling terugkomen naar aanleiding van een trigger. Maar de mensen om je heen hebben dezelfde eerste reactie. Liever weten we het niet, liever ontkennen we dat het bestaat. Want als we dat niet doen, dan moeten we de werkelijkheid onder ogen zien.

Ontkenning van het slachtoffer

De eerste ontkenning is vaak die van jezelf. Door onderdrukking van herinneringen ontken je wat er is gebeurd, of je ontkent dat het een dramatische gebeurtenis was. ‘Het was niet zo erg’ of ‘anderen hebben het erger gehad’. Of: ‘Het was geen seksueel misbruik, want …’ met op de puntjes een excuus zoals hij meende het niet zo, ik heb geen nee gezegd of ik heb er niets aan overgehouden. Al deze ontkenning leidt ertoe dat mensen niet of erg laat hulp zoeken bij de verwerking.

Ontkenning van de sociale kring

Wanneer de innerlijke ontkenning (deels) overwonnen is, komt je met het verhaal naar buiten en ontmoet het dikwijls de tweede laag van ontkenning, die van je sociale kring. Dat kan familie zijn of vrienden, die in eerste instantie reageren met ongeloof. De schok van de onthulling kan heel groot zijn, vooral als de pleger iemand is die ze kennen, dat ontkenning de eerste reactie is. Ontkenning is vaak de eerste reactie, van iedereen. Het helpt om dat van te voren te weten, zodat jij, als je met jouw verhaal naar buiten komt, niet schrikt van de hevige ontkenning van anderen.

Ontkenning door de hulpverlening

Inmiddels is openlijke ontkenning door de hulpverlening grotendeels verleden tijd, maar subtielere vormen van ontkenning vinden ook in de hulpverlening nog steeds plaats. Een voorbeeld is exclusief de focus leggen op het hier en nu, op symptomen of methoden om met het leven om te gaan. Wat ook gebeurt is dat de hulpvraag die rechtstreeks over seksueel misbruik gaat niet gehoord wordt. Soms neemt een therapeut aan dat het al wel verwerkt zal zijn, of dat andere dingen urgenter zijn, zonder hierover overleg met jou te plegen. Hiermee ontkennen ze dat het seksueel misbruik bij heel veel klachten de onderliggende klacht is en dat totdat dit geheeld wordt, het een beetje dweilen met de kraan open is.

Ontkenning door de maatschappij

Door #metoo en de vele onthullingen van de afgelopen jaren is hierin veel verbeterd, maar we zijn er nog niet. Het juridisch systeem laat het compleet afweten door bizar milde straffen en door mee te doen aan de ontkenning. Het begint al bij de politie die dikwijls weigert om een aangifte op te nemen. De aanname is dat het gaat om moeilijk bewijsbare zaken. Dat is waar, maar geen aangifte opnemen is beschadigend voor het vertrouwen en een ontkenning van de ernst van seksueel misbruik. Als iemand aangifte doet van een moord of diefstal wordt je immers ook niet weggestuurd?

Ontkenning van ernstigere vormen van misbruik

Als het gaat om ernstig, sadistisch seksueel misbruik, ritueel misbruik of georganiseerd seksueel misbruik willen we als maatschappij heel graag blijven ontkennen. Zelfs als er kamervragen worden gesteld of als aangetoond is dat dit soort netwerken actief zijn. Slachtoffers worden zwart gemaakt, door hen gek te verklaren en hun herinneringen in twijfel te trekken. Ook hierin is wel één en ander in beweging. Onlangs werd een enorm kinderpornonetwerk onschadelijk gemaakt door Interpol. Wereldwijd had het meer dan twee miljoen leden.

Ontkenning is schadelijk

Het behoeft eigenlijk geen pleidooi: ontkenning van seksueel misbruik is erg schadelijk. Door de ontkenning vindt er geen verwerking plaats. Wanneer het slachtoffer nooit door zijn of haar eigen ontkenning heen breekt, blijft het seksueel misbruik op de achtergrond actief, als een soundtrack van je leven. In plaats van als volwassene in balans in je leven te staan, ben je een speelbal van allerlei triggers en heftige emoties. Je houdt jezelf krampachtig overeind door hard werken en de dingen te doen die wel lukken.

Het mag er zijn, is het medicijn

Ik noem mijn online praktijk wel eens gekscherend het ‘Maggerzijn’ en geef mezelf de titel ‘Maggerzijnmedewerker’. Want dat is vaak de eerste en meest belangrijke hulp die ik kan bieden. Wanneer je merkt dat het verhaal er mag zijn, ontstaat er ruimte voor een zucht van verlichting. Daarmee zijn niet alle blokkades overwonnen, maar de angst voor de ontkenning van anderen wordt hier minder door. Het mag er zijn. Het mag benoemd worden.

Hulp bij het verhaal vertellen

Vaak is het lastig voor je om te vertellen wat er is gebeurd. Seksualiteit is sowieso een heikel onderwerp voor veel mensen, waar lacherig over wordt gedaan. Seksueel misbruik ontmoet vaak in eerste instantie ontkenning. Het is belangrijk om een therapeut te vinden die het verhaal aan kan horen, zonder ontkenning, maar met voldoende ervaring om je subtiel af te remmen als je zelf te hard gaat, of je actief uit te nodigen om je verhaal te vertellen wanneer je te veel op de rem staat. Dat vraagt afstemming en fijngevoeligheid.

Zoek jij hulp?

Je kunt contact met me opnemen via e-mail: ivonne.windtraveller@gmail.com
Is online hulp niets voor jou, of zoek je een specifieke soort therapie? Kijk dan eens op hulpverleningnaseksueelmisbruik.nl